به نظر میرسد اینک حوزه خزر را جایگزینی بالقوه برای روسیه در تامین انرژی خود برآورد میکند. تجربه نشان داده که روسیه شریک قابل اعتمادی برای اروپا نیست و هرآینه به بهانه ای میتواند صدور انرژی خود را به اروپا قطع کند. اتفاقی که مسبوق به سابقه بوده و در مناقشه اکراین هم نمود یافته است. این نگرانی باعث شده که هم اروپاییان و هم چینیها به حوزه خزر یعنی کشورهای ترکمنستان، آذربایجان و قزاقستان برای انتقال انرژی متمایل شوند. کشورهایی که به جد در توسعه میادین و احداث خطوط لوله فعال شدهاند. لذا منطقه خزر اکنون از جایگاهی مهم برای اتحادیه اروپا و حتی چین برخوردار شده است. با این مقدمه، کتاب حاضر به مسیله دریای خزر و کشورهای آن از ابعاد مختلف پرداخته است. بدیهی است که دریای خزر و مسایل مبتلابه آن در این چند صفحه نمیگنجد. این کتاب نیز چنین ادعایی ندارد بلکه در نگاهی گذرا چند موضوع را انتخاب و به آن پرداخته است. این تلاش اگر چه قطعاً نارسا و دارای کم و کاستیهای فراوان است اما امید میرود که تجربهای قابل اعتنا برای کارهای آینده باشد.